Zamiast wstępu
Wzrasta potrzeba znajomości polsko-ukraińskich homonimów. Tzw. fałszywi przyjaciele, chociaż pozornie sprawiają wrażenie wzajemnego rozumienia, mogą powodować śmieszne (a czasem nawet nieprzyjemne) sytuacje. Często stają się oni dodatkowym utrudnieniem nie tylko podczas komunikacji obcokrajowców, ale także w trakcie nauki języka obcego lub tłumaczeń.
Homonimia w teoretycznym skrócie
Termin homonimia pochodzi od greckich wyrazów: homόs – ‘taki sam, równy’ oraz όnoma, czyli ‘imię’. Samo zjawisko należy do uniwersaliów językowych i jest czymś powszechnie znanym. O homonimii mówimy, kiedy słowa o identycznej (bądź bardzo podobnej) wymowie lub/i pisowni mają różne znaczenia.
Jak podkreśla K. Wojan: „Fenomenem wydaje się być nie tyle to, iż homonimy w systemie jakiegoś języka tworzą się, bo wielodrożna geneza tego zjawiska zdaje się być oczywista, za zadziwiający można jednak uznać fakt długookresowego tolerowania homonimii przez język, który zwykle bez ceregieli pozbywa się wszystkiego, co utrudnia jego płynność, a zwłaszcza zaprzecza jednoznaczności, a co za tym idzie – aktywnie przeciwstawia się podstawowej funkcji języka – porozumieniu między jego użytkownikami” [1]. By zatem uniknąć pojawiających się nieporozumień warto znać chociażby podstawowe homonimy.
Poniżej zebrano 30 przykładów fałszywych przyjaciół. Więcej znaleźć można w 1 części artykułu [2].
Homonimia w praktyce
Wyobraźmy sobie taką oto scenę: Maksym pyta Kasię, czy mogą porozmawiać. Dziewczyna odpowiada „zaraz” i sobie idzie. Maksym nie rozumie, dlaczego koleżanka odchodzi, skoro zgodziła się na rozmowę.
Gdy uwzględnimy zjawisko homonimii, okaże się, że mamy do czynienia z dwoma różnymi interpretacjami. Dla Kasi ZARAZ oznacza bowiem: „za chwilę”, a dla Maksyma зараз: „teraz, w tej chwili”. Za nieporozumienie odpowiadają więc oni – fałszywi przyjaciele.
Jeśli więc zamierzasz uczyć się języka ukraińskiego (lub polskiego), przyjrzyj się homonimom międzyjęzykowym. Naprawdę warto!
Warto zajrzeć:
- K. Wojan, Wstęp do analizy międzyjęzykowych homonimów leksykalnych na przykładzie języków: polskiego, rosyjskiego i fińskiego, [w:] Język rosyjski w konfrontacji z językami Europy w aspekcie lingwokulturoznawczym, red. P. Czerwiński, H. Fontański, Katowice 2004, s. 73.
- K. Bączyk-Lesiuk, O polsko-ukraińskich relacjach homonimicznych słów kilka na blogu cdv.pl.